Khi các thị trường truyền thống như bán lẻ, ăn uống đang dần trở nên bão hòa với sự cạnh tranh khốc liệt, việc tìm kiếm một “đại dương xanh” mới là mục tiêu của mọi nhà khởi nghiệp. Trong bối cảnh đó, kinh doanh hoạt động trải nghiệm (Experience Economy) nổi lên như một hướng đi đầy hứa hẹn, đáp ứng đúng “cơn khát” của người tiêu dùng hiện đại – chi tiêu cho những ký ức thay vì vật chất.
Mô hình này biến những hoạt động đời thường thành dịch vụ có thể thương mại hóa, từ các lớp học workshop ngắn hạn, tour du lịch khám phá độc đáo cho đến các sự kiện giải trí tương tác cao. Việc phát triển một ý tưởng kinh doanh sáng tạo trong lĩnh vực này không chỉ có khả năng mang lại lợi nhuận bền vững mà còn tạo ra dấu ấn thương hiệu mạnh mẽ trong tâm trí khách hàng.
1. Các Ý tưởng kinh doanh hoạt động trải nghiệm?
* Ý tưởng 1: Workshop Làm Gốm (Pottery Studio):
Mức độ Cạnh tranh: Cao
Đây là một trong những mô hình workshop trải nghiệm đời đầu, đã có nhiều studio lớn nhỏ hoạt động, đặc biệt tại các quận trung tâm. Tuy nhiên, thị trường vẫn còn chỗ cho những studio có “gu” riêng, chất lượng vượt trội hoặc ở các khu vực mới phát triển.
– Phân tích Chi phí & Giá dịch vụ:
- Vốn đầu tư ban đầu (Ước tính): 80 – 200+ triệu VNĐ
- Mặt bằng (đặt cọc + sửa chữa): 30 – 80 triệu
- Lò nung gốm (khoản lớn nhất): 25 – 100 triệu tùy dung tích và công nghệ
- Bàn xoay (4-8 cái): 10 – 30 triệu
- Nguyên liệu ban đầu (đất sét, men màu): 5 – 10 triệu
- Setup không gian, bàn ghế, điều hòa, kệ trưng bày: 10 – 30 triệu
- Giá vốn trên mỗi khách (Ước tính): 70.000 – 120.000 VNĐ
- Bao gồm: Đất sét, men, điện nung 2 lần, nước, khấu hao dụng cụ.
- Giá dịch vụ (Tham khảo): 400.000 – 600.000 VNĐ/người/buổi 3 tiếng (đã bao gồm nung và tráng men sản phẩm).
Tiềm năng & Lợi nhuận: Cao
- Nhu cầu từ thị trường ổn định và vẫn đang tăng.
- Biên lợi nhuận gộp/khách khá tốt (khoảng 60-75%) nếu quản lý tốt chi phí mặt bằng và tối ưu số lượng khách/lớp.
- Cơ hội mở rộng doanh thu: Bán các sản phẩm gốm do studio tự làm, bán set DIY làm tại nhà, tổ chức lớp chuyên sâu, kết hợp bán đồ uống.
- Các yếu tố quyết định thành công (Thay cho “Tỷ lệ thành công”):
– Chất lượng sản phẩm đầu ra: Men đẹp, sản phẩm nung không bị lỗi. Điều này phụ thuộc vào chất lượng lò nung và kỹ thuật của người hướng dẫn.
– Không gian: Phải có tính thẩm mỹ cao, nhiều góc “sống ảo”.
– Vị trí: Dễ tìm, có chỗ để xe.
– Người hướng dẫn: Có chuyên môn, kiên nhẫn và truyền cảm hứng.
* Ý tưởng 2: Mô Hình: Workshop Vẽ Tranh “Sip & Paint”
Mức độ Cạnh tranh: Rất Cao
Mô hình có rào cản gia nhập thấp, vốn đầu tư ban đầu không quá lớn, dễ sao chép. Nhiều đối thủ cạnh tranh trực tiếp, dẫn đến cuộc chiến về giá và sự sáng tạo.
– Phân tích Chi phí & Giá dịch vụ:
- Vốn đầu tư ban đầu (Ước tính): 50 – 100 triệu VNĐ
- Mặt bằng (có thể chọn không gian nhỏ hơn gốm): 20 – 50 triệu
- Dụng cụ ban đầu (giá vẽ, cọ, màu, bảng pha…): 10 – 20 triệu
- Setup không gian, bàn ghế, ly tách, ánh sáng: 15 – 30 triệu
- Giá vốn trên mỗi khách (Ước tính): 80.000 – 150.000 VNĐ
-
- Bao gồm: Toan vẽ (canvas), màu acrylic, cọ, 1 phần đồ uống (nước ngọt, trà, hoặc 1 ly vang).
-
- Giá dịch vụ (Tham khảo): 350.000 – 550.000 VNĐ/người/buổi 3 tiếng.
Tiềm năng & Lợi nhuận: Khá
- Thị trường rất lớn, dễ dàng thu hút khách hàng mới.
- Biên lợi nhuận gộp/khách ở mức khá (khoảng 55-70%) nhưng dễ bị ảnh hưởng bởi cạnh tranh về giá.
- Cơ hội mở rộng doanh thu: Nhận hợp đồng team-building cho công ty, tổ chức sự kiện private, bán các họa phẩm, dụng cụ vẽ.
Các yếu tố quyết định thành công:
- Sự sáng tạo liên tục: Phải luôn có chủ đề vẽ mới, độc đáo, bắt trend (vẽ dạ quang, vẽ trên túi, giày…).
- Marketing & Xây dựng thương hiệu: Cần làm marketing rất mạnh trên mạng xã hội (Instagram, TikTok) để nổi bật giữa đám đông.
- Chất lượng hướng dẫn: Người hướng dẫn phải thân thiện, tạo không khí vui vẻ, giúp được cả những người “không biết vẽ”.
- Đối tác: Kết hợp với các quán cafe, nhà hàng có không gian đẹp để tổ chức workshop mà không cần đầu tư mặt bằng.
* Ý tưởng 3. Tour Cắm Trại Cao Cấp “Glamping” (2 ngày 1 đêm)
Mức độ Cạnh tranh: Trung bình đến Cao
Lý do: Đòi hỏi vốn đầu tư lớn và khả năng tổ chức (logistics) phức tạp hơn workshop. Đã có một số đơn vị lớn nhưng vẫn còn nhiều ngách thị trường (VD: glamping cho gia đình, glamping kết hợp chữa lành…).
– Phân tích Chi phí & Giá dịch vụ:
- Vốn đầu tư ban đầu (Ước tính): 100 – 300+ triệu VNĐ
- Thiết bị (khoản lớn nhất): 80 – 250 triệu cho lều glamping cao cấp, đệm hơi, chăn gối, bàn ghế dã ngoại, đèn trang trí, dụng cụ nấu ăn, xe bán tải/van vận chuyển…
- Chi phí marketing ban đầu, thiết kế tour: 20 – 50 triệu
- Giá vốn trên mỗi khách/tour (Ước tính): 800.000 – 1.500.000 VNĐ
- Bao gồm: Chi phí ăn uống (3-4 bữa), phí vào địa điểm cắm trại, vận chuyển, nhân sự (tour guide, hậu cần), nước uống, khấu hao thiết bị.
- Giá dịch vụ (Tham khảo): 2.000.000 – 3.500.000 VNĐ/người/tour 2N1Đ.
– Tiềm năng & Lợi nhuận: Rất Cao
- Nhu cầu “chữa lành”, “trốn phố về rừng” cực kỳ lớn. Khách hàng sẵn sàng chi trả cao cho một trải nghiệm chất lượng, tiện nghi và an toàn.
- Biên lợi nhuận gộp/khách rất tốt (có thể >50%) nếu tối ưu được số lượng khách mỗi tour và quản lý logistics hiệu quả.
- Yêu cầu vận hành chuyên nghiệp, rủi ro cao hơn nhưng lợi nhuận cũng tương xứng.
– Các yếu tố quyết định thành công:
- An toàn là số 1: Quy trình chuyên nghiệp, có phương án dự phòng cho thời tiết xấu, sự cố.
- Địa điểm: Tìm được những nơi độc đáo, cảnh đẹp, không quá đông đúc.
- Chất lượng dịch vụ: Đồ ăn phải ngon, lều trại phải sạch sẽ, tiện nghi, thẩm mỹ.
- Kịch bản chương trình: Phải có các hoạt động hấp dẫn (lửa trại, acoustic, trekking nhẹ nhàng, workshop nhỏ…).
- Người dẫn tour (Tour Leader): Là linh hồn của chuyến đi, phải kết nối được mọi người và xử lý tình huống tốt.
* Ý tưởng 4: Mô Hình: Workshop Làm Nến Thơm & Tinh Dầu (Aroma Craft)
– Mức độ Cạnh tranh: Trung bình đến Cao
Đây là một “hot trend” trên mạng xã hội, đặc biệt là Instagram và TikTok. Rào cản gia nhập thấp nên có rất nhiều cá nhân, cửa hàng online nhỏ lẻ tham gia. Tuy nhiên, số lượng studio (xưởng) chuyên nghiệp, có không gian đẹp và quy trình bài bản thì chưa nhiều bằng làm gốm hay vẽ.
– Phân tích Chi phí & Giá dịch vụ:
- Vốn đầu tư ban đầu (Ước tính): 30 – 70 triệu VNĐ (thấp)
- Mặt bằng (có thể bắt đầu với không gian nhỏ, hoặc kết hợp với quán cafe): 15 – 30 triệu
- Thiết bị (bếp đun sáp, cốc đong, nhiệt kế, khuôn…): 5 – 10 triệu
- Nguyên liệu ban đầu (các loại sáp, tinh dầu, bấc, cốc, đồ trang trí): 5 – 15 triệu
- Setup không gian, kệ trưng bày: 5 – 15 triệu
Giá vốn trên mỗi khách (Ước tính): 100.000 – 180.000 VNĐ
- Bao gồm: Cốc đựng nến, sáp (đậu nành/ong/cọ), bấc gỗ, tinh dầu thiên nhiên (đây là phần chi phí cao), hoa khô trang trí.
- Giá dịch vụ (Tham khảo): 350.000 – 500.000 VNĐ/người/buổi 2-2.5 tiếng.
– Tiềm năng & Lợi nhuận: Cao
- Đánh trúng tâm lý yêu thích mùi hương, trang trí nhà cửa và sản phẩm “handmade” của giới trẻ, đặc biệt là nữ.
- Biên lợi nhuận gộp/khách tốt (khoảng 55-70%).
- Khả năng bán chéo sản phẩm cực kỳ cao: Bán set DIY, bán nến thành phẩm, tinh dầu, đèn xông… qua các kênh online. Đây là nguồn doanh thu rất quan trọng.
– Các yếu tố quyết định thành công:
- Chất lượng nguyên liệu: Phải nhấn mạnh việc sử dụng sáp thiên nhiên, tinh dầu nguyên chất (không phải hương liệu hóa học) để đảm bảo an toàn sức khỏe. Đây là điểm khác biệt lớn.
- Tính thẩm mỹ (Aesthetics): Từ không gian workshop, các loại cốc đựng nến, đến cách trang trí sản phẩm phải thật đẹp và “ăn ảnh”.
- Sự đa dạng: Có nhiều mùi hương độc đáo, nhiều loại cốc và đồ trang trí để khách hàng cá nhân hóa sản phẩm.
- Xây dựng thương hiệu cá nhân trên mạng xã hội là yếu tố sống còn.
* Ý tưởng 5: Lớp Học Nấu Ăn Theo Chủ Đề (Themed Cooking Class)
– Mức độ Cạnh tranh: Trung bình
Đã có các trung tâm dạy nấu ăn lớn và một số lớp học cho khách du lịch. Tuy nhiên, thị trường cho các lớp học theo chủ đề cụ thể, ngắn hạn, và mang tính trải nghiệm (thay vì học nghề) vẫn còn rất nhiều không gian để khai thác.
– Phân tích Chi phí & Giá dịch vụ:
- Vốn đầu tư ban đầu (Ước tính): 70 – 150+ triệu VNĐ
- Mặt bằng và sửa chữa khu bếp đạt chuẩn: 30 – 60 triệu
- Thiết bị bếp (bếp, lò nướng, tủ lạnh, máy trộn, nhiều bộ dụng cụ cho học viên): 30 – 80 triệu
- Setup khu vực ăn uống để thưởng thức thành phẩm: 10 – 20 triệu
- Giá vốn trên mỗi khách (Ước tính): 150.000 – 300.000 VNĐ
- Chi phí này rất linh hoạt, phụ thuộc vào nguyên liệu của buổi học (VD: Lớp học làm phở sẽ khác lớp học làm bít tết hay bánh ngọt kiểu Pháp).
- Giá dịch vụ (Tham khảo): 500.000 – 1.200.000 VNĐ/người/buổi 3-4 tiếng. Các lớp dạy món Âu hoặc cho khách nước ngoài có thể có giá cao hơn.
– Tiềm năng & Lợi nhuận: Rất Cao
- Nhu cầu đa dạng: khách du lịch muốn học món Việt, người địa phương muốn học làm bánh, nấu món Âu, các cặp đôi hẹn hò, team-building cho công ty…
- Giá trị cảm nhận của khách hàng cao, họ sẵn sàng chi trả.
- Biên lợi nhuận gộp/khách tốt (khoảng 60-75%).
– Các yếu tố quyết định thành công:
- Chuyên môn và kỹ năng của đầu bếp/người hướng dẫn: Phải vừa có chuyên môn sâu, vừa có khả năng truyền đạt lôi cuốn, vui vẻ.
- Vệ sinh an toàn thực phẩm: Là yếu tố tuyệt đối quan trọng.
- Chương trình học (Curriculum): Được thiết kế hợp lý, dễ hiểu, đảm bảo học viên làm được thành phẩm ngon ngay tại lớp.
- Đối tượng ngách: Tập trung vào một ngách cụ thể (ẩm thực chay, làm bánh healthy, món ăn truyền thống…) sẽ giúp bạn nổi bật.
* Ý tưởng 6: Trải nghiệm “Tắm Rừng” (Forest Bathing / Shinrin-yoku)
– Mức độ Cạnh tranh: Rất Thấp
Đây là một khái niệm cực kỳ mới ở Việt Nam, gần như là một “đại dương xanh”. Hầu như chưa có đơn vị nào triển khai một cách chuyên nghiệp và bài bản. Thách thức lớn nhất là “giáo dục thị trường” để họ hiểu đây là gì.
– Phân tích Chi phí & Giá dịch vụ:
- Vốn đầu tư ban đầu (Ước tính): 5 – 20 triệu VNĐ (rất thấp)
- Chi phí lớn nhất là đi học và lấy chứng chỉ Hướng dẫn viên Tắm rừng (Guide Certification) từ các tổ chức quốc tế (học online hoặc đi nước ngoài).
- Thiết bị cơ bản: Bộ sơ cứu y tế (first-aid kit), thảm ngồi nhỏ, bình trà, ly.
- Chi phí marketing ban đầu để xây dựng website/fanpage.
- Giá vốn trên mỗi khách (Ước tính): 30.000 – 80.000 VNĐ
- Bao gồm: Nước uống, một phần trà thảo mộc, đồ ăn nhẹ healthy, phí vào cửa khu rừng/vườn quốc gia (nếu có).
- Giá dịch vụ (Tham khảo): 400.000 – 800.000 VNĐ/người/buổi 3-4 tiếng.
– Tiềm năng & Lợi nhuận: Khá đến Cao (trong dài hạn)
- Thị trường ban đầu nhỏ nhưng nhu cầu về chữa lành tinh thần, giảm stress đang tăng vọt. Đây là mô hình đi trước đón đầu xu hướng.
- Biên lợi nhuận gộp cực kỳ cao (có thể >85%) vì chi phí vận hành rất thấp.
- Mô hình kinh doanh tinh gọn, không tốn chi phí mặt bằng, trang thiết bị.
– Các yếu tố quyết định thành công:
- Năng lực của Hướng dẫn viên: Đây là yếu tố sống còn. Guide phải được đào tạo bài bản, có kiến thức về tự nhiên, tâm lý và khả năng dẫn dắt, tạo ra một không gian an toàn, tin tưởng.
- Xây dựng uy tín: Cần viết blog, chia sẻ kiến thức về lợi ích của “tắm rừng”, tổ chức các buổi trải nghiệm miễn phí/giá rẻ ban đầu để xây dựng niềm tin.
- Lựa chọn địa điểm: Tìm những khu rừng, công viên đủ yên tĩnh, an toàn và không quá xa trung tâm.
- Hợp tác: Kết nối với các studio yoga, thiền, các chuyên gia tâm lý, và phòng nhân sự của các công ty để cung cấp dịch vụ wellness cho nhân viên.
2. Cuối cùng:
Kinh doanh hoạt động trải nghiệm (Experience Economy) thực sự là một “đại dương xanh” tiềm năng cho các nhà khởi nghiệp, đánh trúng vào nhu cầu của người tiêu dùng hiện đại: ưu tiên chi tiêu cho những trải nghiệm đáng nhớ hơn là sở hữu vật chất.
Tuy nhiên, “đại dương” này không hoàn toàn phẳng lặng và mỗi ý tưởng kinh doanh đều có những vùng biển động và dòng chảy riêng.
